DATA149.1.19

გამოყენებულია ნამდვილი პერსონაჟები — მათი მეორე სახელებით.

რიტა რუსაკოვას სახელი და გვარი საქართველოში ჩამოსვლისა და შვილად აყვანის შემდეგ შეუცვალეს.

მარიამ გვენეტაძესთვის ვარჩიე ის სახელი გამომეყენებინა, რომელიც დედას მშობიარობის შემდეგ სურდა, რომ მისთვის დაერქვა.

შეიძლება ვინმემ იფიქროს, რომ ცხოვრება მარტივია, როდესაც ბავშვი ხარ, რადგან შენს ცხოვრებას სხვა უზრუნველყოფს და არაფერზე ღელავ. თუმცა ეს არ იყო პატარა რიტას შემთხვევა — მისთვის ცხოვრება რთული იყო მაშინაც, როდესაც 8 წლის ასაკში გერმანიის ერთ-ერთი ქალაქის ქუჩებში, ყინვასა და სიცივეში ფეხშიშველი დარბოდა. ყოველდღიური შეუსაბამო პირობების მიუხედავად, არ ფიქრობდა იმაზე, რომ ცუდი ცხოვრება ჰქონდა, რადგან უკეთესი არც არასდროს უგემია, მაგრამ როცა მის ცხოვრებაში ერთი 37 წლის ქალი გამოჩნდა, მისი სამყარო ერთიანად შეიცვალა. ქალმა პირველი თბილი ფეხსაცმელი სიბრალულით აჩუქა მისთვის უცნობ ბავშვს — პატარა გოგონას, რომელსაც დახეული ტანსაცმელი ეცვა, ხოლო შიმშილისგან პატარა და გამოკვეთილი ძვლები ეტყობოდა.

ასე დაიწყო მარიამისა და რიტას დედა-შვილობა.

“ვერასდროს ვიფიქრებდი იმას, თუ როგორ შემიყვარდებოდა ეს პატარა გოგონა. მას შვილივით ვიკრავდი გულში. ვცილობდი, როგორც საკუთარი შვილი, ისე გამეზარდა და თავს ვევლებოდი. ხან მუსიკის, ხან უცხოური ენების გაკვეთილებზე, ხანაც კი ქალაქიდან ქალაქში დამყავდა. მინდოდა გერმანიიდან წამოსულს საქართველოს კუთხეები ენახა, ამიტომაც  ყველაფერს ვათვალიერებინებდი”.

მარიამი ახლა 90 წლისაა. ერთ დროს იალბუზის მწვერვალზე ავიდა. მრავალ ქვეყანაში უმოგზაურია, რომლითაც ძლიერ ამაყობს, თუმცა ასევე ამბობს: „ფულის ხარჯვაა, თავს ნუ მოიკლავ მოგზაურობითო”.

მასწავლებელიც იყო — ქართულ ენას ასწავლიდა ერთ–ერთ საჯარო სკოლაში. წერილები, რომლებიც სკოლის დასრულებამდე მოსწავლეებმა დაუწერეს და აჩუქეს, დღემდე შენახული აქვს და ხშირად ათვალიერებს.

თუმცა ეტყობა, რომ არ მისტირის წარსულს და პირიქით — ძალიან ამაყობს, რომ კარგი ცხოვრებით იცხოვრა, თუმცა ყოველთვის ნაღვლიანად იხსენებს ახალგაზრდობას და თავისუფლებას, უპირობო ბავშვურ სილაღეს.

რიტა რუსაკოვა, რომელიც ათეული წლის წინ იშვილა, ბავშვობიდანვე ხისტი და მებრძოლი იყო. როგორც მარიამი ამბობს, საქართველოში ჩამოსული რიტა ხალხს მალევე შეუყვარდა. მისი გამოკვეთილი თვალის ჭრილი, ღია ცისფერი თვალები და ღია ყავისფერი თმა გამვლელების ყურადღებას იქცევდა. მისი გარეგნობა 90–იანი წლების თბილისის ქუჩებისთვის უჩვეულო და თვალშისაცემი.

როგორც მარიამი ყვება, რიტამ სწრაფად აითვისა ქართული ენა, თუმცა მშობლიური საერთოდ დაავიწყდა. კარგად ისწავლა ინგლისური და რუსული ენებიც — ინგლისური ენის გაკვეთილებზე მარიამმა შეიყვანა, ხოლო ქართული და რუსული თავად ასწავლა. დიდ დროს უთმობდნენ პიროვნული განვითრების აქტივობებს, ფორტეპიანოზე დაკვრა ასწავლა და შემდგომ დიდი პიანინო უყიდა საჩუქრად.

ეს ყოველივე კი იმ გოგოსთვის, რომელიც მარიამმა თვითონ არ შობა, მაგრამ მაინც უპირობო სიყვარულით გაზარდა. მან დედის როლი ისე მოირგო, რომ არც წინასწარი გამოცდილება ჰქოდა და არც რაიმე ახლო კავშირი მასთან. სამაგიეროდ მათ ერთმანეთთან დაამყარეს ისეთი ემოციური კავშირი, რომელსაც როგორც თვითონ ამბობენ – ვერც კამათს, ვერც არგუმენტებს და ვერც შეძენილ ოჯახური პრობლემებს ვერ გაებზარა. ნუთუ მართლა ასე იყო?

ბინა, სადაც ახლა ცხოვრობენ, ერთად ააშენეს — მარიამი, გარდა მასწავლებლისა, არქიტექტორიც იყო და პროექტებს წერდა და მშენებლობაშიც იღებდა მონაწილეობას. იხსენებს, საკუთარი ბინის კედლების ასაშენებლად როგორ აჰქონდათ კიბეებზე აგურები.

მრჩება განცდა, რომ ამ ყველაფრის მიუხედავად, რიტა მაინც ღრმა ტკივილს განიცდიდა — ტკივილი, რომ ის ნაშვილები იყო, ისე დაჰყვებოდა თან, როგორც ღრმა შეუხორცებელი ნაიარევი. შესაძლოა, ამას თვითონ ვერ იაზრებდა, მაგრამ აშკარა იყო, რომ მუდმივად დედობრივი ფიგურის ძიებაში იყო, იმის მიუხედავად, რომ მის გვერდით მყოფი მარიამი მისთვის ყველაფერს აკეთებდა. დედობრივი ფიგურა ჰპოვა ინგლისურის მასწავლებელში, ძმაკაცის დედაში და ა.შ., მაგრამ ესეც მხოლოდ დროებითი იყო და გულისტკივილს მხოლოდ მოკლე დროით ანელებდა.

რიტა 17 წლის ასაკში დაოჯახდა. უფრო სწორი იქნება, თუ გამოვიყენებთ საზოგადოებაში გავრცელებულ ტერმინს — “გაიპარა”. მარიამი ამ ქორწინების წინააღმდეგი იყო, რიტამ კი გადაწყვიტა, არ დამორჩილებოდა მას.

“არ მომწონდა, როდესაც მეუბნებოდა, ის არ გააკეთო, ეს არ გააკეთო. როცა რამეს მიკრძალავდა, სპეციალურად ჯიბრში ვუდგებოდი და მაინც ვაკეთებდი”, – სიცილით იხსენებს რიტა.

იმავე წელს რიტა დედა გახდა, ხოლო მარიამი— ბებია. 4 წლის შემდეგ კი კიდევ ერთი ბავშვი დაიბადა. შვილიშვილებს, ფაქტობრივად, მარიამი ზრდიდა. იხსენებს, რომ მშობლები ახალგაზრდები იყვნენ, გართობა უნდოდათ, და “დიდად არც იცოდნენ, რას ნიშნავს იყო მშობელი”.

დრო გადიოდა და ოჯახური სიტუაცია იძაბებოდა. რიტას ცხოვრებაში ყველაფერი ერთიანად ხდებოდა — კამათი, ჩხუბი, დაშორება და გაყრა, მაგრამ მარიამის დახმარებით მედგრად იდგა ფეხზე.

2010 წლისთვის რიტამ თავისი სანუკვარი დედობრივი ფიგურა იპოვა. ქალი სახელად მაია, რომელიც მასზე სულ რაღაც ათი წლით იყო უფროსი. მას მარიამიც მარტივად დაუახლოვდა. არა იმიტომ, რომ ის მათი მეზობელი იყო, არამედ იმიტომ, რომ ერთ გამოცდილებას იზიარებდნენ — მაიას ნაშვილები ბიჭი ჰყავდა, რომელიც ერთი წლით უმცროსი იყო რიტას უფროს შვილზე.

წლების განმავლობაში ეს ორი ოჯახი ერთად იზრდებოდა. მაიამ და მისმა ქმარმა, ფაქტობრივად, რიტაც გაზარდეს.

“როდესაც მე არ ვმუშაობდი, ჩემს ბავშვებთნ ერთად მათთან ვიყავი. ხან რაღაც ახალს მასწავლიდა, ხან უბრალოდ ვჭორაობდით. ჩვენი ბავშვებიც სულ ერთად დადიოდნენ ეზოში, ერთმანეთს უგებდნენ და მეგობრობდნენ, ამიტომ არ გაგვიჭირდა ოჯახური სითბოს მოპოვება და დაახლოება. თითქმის ყველა დღესასწაულს ერთად აღვნიშნავდით“ – ამბობს რიტა და სევდიანად იღიმის — ალბათ იმიტომ, რომ მაია 2020 წლის თებერვალში გარდაიცვალა.

რიტამ დედობრივი ფიგურა დაკარგა და ნაიარევი, რომლის შეხორცებასაც მაია ახერხებდა, კვლავ გაუღრმავდა.

მარიამი ამას ხმამაღლა არასდროს იტყოდა და არც კი აგრძნობინებდა შვილობილს, რომ ისიც ტკივილს განიცდიდა. ესმოდა რიტას ტკივილი, რომელსაც ის წლების განმავლობაში ატარებდა.

როგორც ცეცხლი ეკიდება ტოტიდან ტოტს, ისე გადადის ტკივლი ადამიანიდან ადამიანზე, ამ შემთხვევაში კი — თაობიდან თაობაზე. დედობრივი წყენა თითქოს მემკვიდრეობად იქცა, ხოლო შვილობრივი ბრაზი ღრმად გულში დაილექა და თაობიდან თაობას გადაეცა.

რიტას შვილისთვის არასდროს იყო მარტივი, ის გაეკეთებინა, რასაც დედა მოუწოდებდა. სულ უძალიანდებოდა, კამათობდა. თითქოს რიტას ბრაზი გაორმაგდა და ორჯერ ხისტი, ორჯერ უფრო ბრაზიანი გოგო შობა. 4 წლის იყო, როცა მამა წავიდა.

“არა, მამაჩემი მიყვარს. არც თუ ისე ხშირად მკითხულობდა და მნახულობდა ხოლმე, მაგრამ ჩემ გვერდით მი ყოფნას ვგრძნობდი. სამწუხაროდ, იგივე არ მეთქმის დედაჩემზე, რომელიც ფიზიკურად ჩემ გვერდით იყო, მაგრამ ემოციურად არასდროს ეცალა ჩემთვის. დედაჩემი ვერ იტანდა მამაჩემს და რა გასაკვირია, რომ მამაჩემიც იმავეს გრძნობდა მის მიმართ. ამიტომ ყველა ბრაზს, რომელიც მათ ერთმანეთისადმი ჰქონდათ, მე ვიგროვებდი გულში”, — ამბობს შვილი.

ის ძალიან ჰგავს მამას. ამას რიტაც ხედავდა და, ალბათ, აქიდან დაიწყო შვილისადმი ზიზღის გაჩენა. უფრო სწორი იქნება თუ ვიტყვით, რომ თავისი შვილი ძლიერ უყვარდა, მაგრამ მხოლოდ იმიტომ, რომ ის მისი შვილი იყო და არა როგორც ცალკეული პიროვნება. ეტყობოდა, რომ როგორც ადამიანი ისე არ მოსწონდა.

მარიამის შემთხვევაში სიტუაცია განსხვავებული იყო — მას უყვარდა რიტა და პიროვნულადაც მოსწონდა, მიუხედავად იმისა, რომ ის მისი ბიოლოგიური შვილი არ იყო.

“დედის ჩახუტება მაწუხებს, თბილ სიტყვებს ვერ ვეუბნები, ტყუილი არ მიყვარს. საუბარი არაკომფორტულია, თითქოს ჩემთვის ის უცხო ადამიანია”, — ამბობს რიტას შვილი.

მან არ იცის, როგორ სტკივა დედას მაშინ, როცა უარს ეუბნება ჩახუტებაზე ან მაშინ, როცა ლოყაზე დედის ამბორისას სახეს მანჭავს. დედები შვილებთან ერთად ყველგან დადიან — საზღვარგარეთ, კინოებში, კაფეებსა და პარკებში. რატომ არ სურს რიტას შვილს მასთან ერთად დროის გატარება?

“ის, როგორც პიროვნება, ძალიან კარგია, მაგრამ ის არაა კარგი დედა. ყველა ქალი, ვინც შვილს აჩენს, დედა არ არის. ჩემთვის დედობა არაა მხოლოდ 9 თვით ნაყოფის მუცლით ტარება, საჭმლითა და სახლით ჩემი უზრუნველყოფა ან თუნდაც თავზე ხელის გადასმა“.

რიტა კი ახლა აანალიზებს, რომ ზუსტად იმავეს გრძნობს, რასაც მარიამი ერთ დროს — ისიც ისეთივე უხმო და უძლური გახდა თავისი შვილის მიმართ, როგორც მარიამი იყო მასთან მიმართებაში. შვილმა დედას გაუცნობიერებლად მიაყენა ღრმა ტკივილი, თუმცა როცა რიტა ამას მიხვდა, უკვე ვეღარაფერს შეცვლიდა — ვერც მარიამის თვალებში აანთებდა ჩამქრალ ნაპერწკალს და ვეღარც სიყვარულით ეამბორებოდა მას.

„რაც ეკუთნის ყველაფერს უკან დავუბრუნებ და მისი ცხოვრებიდან გავქრები, არ მინდა მასთან ერთად სიკვდილი...“, — ამბობს რიტას შვილი.

ტკვილი ისევე გადადის მემკვიდრეობით, როგორც სიყვარული. ხოლო დედები, რომლებსაც ჯერ კიდევ ვერ მოუშუშავთ საკუთარი ნაიარევი და ჭრილობები, ახლებს ტოვებენ თავიანთ შვილებზე