DATA149.1.19

21-ე საუკუნის გლობალურ პოლიტიკურ სივრცეში ინფორმაციის სიზუსტე და სანდოობა ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს გამოწვევად იქცა. თანამედროვე ციფრულმა ეპოქამ ინფორმაციის სწრაფი გავრცელება შესაძლებელი გახადა, თუმცა ამ პროცესმა მასობრივი დეზინფორმაციის რისკიც შექმნა. ეს საკითხი განსაკუთრებით აქტუალური გახდა დემოკრატიული სახელმწიფოების კონტექსტში, სადაც ინფორმირებული მოქალაქეების ჩართულობა და ინსტიტუტებისადმი ნდობა პირდაპირ განსაზღვრავს პოლიტიკური პროცესების სტაბილურობასა და ლეგიტიმურობას. დეზინფორმაცია, რომელიც განზრახ ან დაუდევრობით ავრცელებს ცრუ ან დამახინჯებულ ინფორმაციას, საფრთხეს უქმნის დემოკრატიის ფუნდამენტურ ღირებულებებს. დეზინფორმაცია, როგორც კონცეფცია, მოიცავს განზრახ ცრუ ან დამახინჯებული ინფორმაციის გავრცელებას, რომელიც მიზნად ისახავს საზოგადოების შეცდომაში შეყვანას. ტერმინი პირველად ფართოდ გამოიყენეს ცივი ომის დროს, როდესაც სახელმწიფოები ერთმანეთის წინააღმდეგ საინფორმაციო ომებს აწარმოებდნენ. ამ პროცესში დეზინფორმაცია იდეოლოგიურ იარაღად იქცა, რომელიც პოლიტიკური და სამხედრო სტრატეგიის ნაწილი იყო.

დღეს დეზინფორმაცია გაცილებით რთულ და დინამიურ ფორმებს იღებს. ინტერნეტის, სოციალური მედიისა და ხელოვნური ინტელექტის ეპოქაში დეზინფორმაციას აღარ მართავს მხოლოდ სახელმწიფოები - ის ხშირად მოდის კერძო პირებისგან, ინტერესთა ჯგუფებისგან ან უცხოელი აქტორებისგან, რაც მის კონტროლს კიდევ უფრო ართულებს. კვლევები აჩვენებს, რომ დეზინფორმაცია განსაკუთრებით ეფექტურია, როდესაც საქმე ეხება ემოციურ თემებს - მაგალითად, მიგრაციას, არჩევნებს, უსაფრთხოებას ან ვაქცინაციას. მნიშვნელოვანია დეზინფორმაციის გარჩევა დეზინფორმაციისგან - რაც არის შეცდომით, მაგრამ ბოროტი განზრახვის გარეშე გავრცელებული ცრუ ინფორმაცია. დეზინფორმაცია ყოველთვის ასოცირდება განზრახ მანიპულირებასთან და მისი შედეგები გაცილებით მძიმეა დემოკრატიული სისტემებისთვის, რადგან ის აღიქმება, როგორც პირდაპირი თავდასხმა ინფორმაციულ სივრცეზე, რაც თავის მხრივ ზიანს აყენებს მოქალაქეთა გადაწყვეტილებების ხარისხს.

დეზინფორმაცია ვრცელდება სხვადასხვა პლატფორმის მეშვეობით — სოციალური ქსელების, ყალბი ამბების ვებსაიტების, ტროლების ანგარიშების, ბოტების, ანონიმური არხებისა და პოპულარული მემების მეშვეობით. ეს არხები ხშირად ერთდროულად მოქმედებენ და ქმნიან „ექოს“, სადაც მომხმარებელი მხოლოდ მისთვის მისაღებ ინფორმაციას ხვდება, რაც საბოლოოდ საზოგადოებრივ პოლარიზაციას იწვევს. დემოკრატიული სახელმწიფოების სტრუქტურა ეფუძნება ისეთ ფუნდამენტურ პრინციპებს, როგორიცაა კანონის უზენაესობა, ხელისუფლების გამიჯვნა, თავისუფალი მედია, სამოქალაქო საზოგადოება და რეგულარული, გამჭვირვალე არჩევნები. დემოკრატიული ინსტიტუტები უზრუნველყოფენ სახელმწიფოს ფუნქციონირებას ისე, რომ ყველა მოქალაქეს ჰქონდეს ხმის უფლება და შესაძლებლობა, მონაწილეობა მიიღოს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში.

ძირითადი დემოკრატიული ინსტიტუტებია: პარლამენტი, პრეზიდენტის ან პრემიერ-მინისტრის ინსტიტუტი, სასამართლო, ცენტრალური საარჩევნო კომისია, ეროვნული აუდიტის ოფისი, ომბუდსმენის ოფისი და სხვა. ეს სტრუქტურები მოქმედებენ როგორც ბალანსის მექანიზმები, რომლებიც აკონტროლებენ ერთმანეთს და იცავენ საზოგადოებას. მათ შორის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ელემენტია ნდობა - როგორც ინსტიტუციური, ასევე სოციალური კაპიტალის ფორმა. თუ მოქალაქეები არ ენდობიან საარჩევნო სისტემას, სასამართლოებს ან მედიას, დემოკრატიულ ლეგიტიმაციას სერიოზული საფრთხე ემუქრება. სწორედ ამიტომ, დეზინფორმაცია, ამ ინსტიტუტებისადმი ნდობის განზრახ შელახვით, დემოკრატიის ქვაკუთხედ მტრად ითვლება. ინსტიტუტების მდგრადობა მნიშვნელოვნად არის დამოკიდებული სამართლებრივ მექანიზმებზე, ასევე საზოგადოების განათლებაზე, მედიის დამოუკიდებლობასა და კრიტიკული აზროვნების კულტურაზე. როდესაც ეს კომპონენტები ძლიერია, ინსტიტუტები უკეთ უმკლავდებიან დეზინფორმაციის გამოწვევებს. როდესაც ისინი სუსტები და პოლიტიზებულები არიან, დეზინფორმაცია ადვილად პოულობს საფუძველს და ფართოდ ვრცელდება. დეზინფორმაცია თანამედროვე დემოკრატიული სისტემებისთვის ერთ-ერთი ყველაზე რთული გამოწვევაა, რადგან მისი გავლენა ფართო და მრავალფეროვანია. მას მნიშვნელოვანი გავლენა აქვს არჩევნების ლეგიტიმაციაზე, ასევე მედიის ფუნქციონირებასა და საზოგადოებრივ განწყობაზე. ამიტომ, მნიშვნელოვანია იმის გარკვევა, თუ როგორ ვლინდება ეს ფენომენი კონკრეტულად სოციალურ-პოლიტიკურ სივრცეში.

პირველ რიგში, დეზინფორმაცია მნიშვნელოვან როლს ასრულებს საარჩევნო პროცესში. ამ მხრივ, მისი მთავარი მახასიათებელია საარჩევნო სუბიექტებისა და ამომრჩევლების მანიპულირება ცრუ ინფორმაციის მეშვეობით, რაც იწვევს პოლარიზაციას, სკეპტიციზმს საარჩევნო სისტემის მიმართ და, საბოლოო ჯამში, არჩევნების ლეგიტიმურობის განადგურებას. 2016 წლის აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები ერთ-ერთი ყველაზე ნათელი მაგალითია, როდესაც რუსეთიდან წამოსულმა დეზინფორმაციულმა კამპანიებმა ხელი შეუწყო საზოგადოებაში შფოთვისა და უნდობლობის გაჩენას. მსგავსი ტენდენცია დღემდე აქტუალურია სხვადასხვა დემოკრატიულ სახელმწიფოში, სადაც სოციალური ქსელები დეზინფორმაციის გავრცელების მთავარ არხებად იქცა. მეორეც, მედიის ფუნქციონირება დიდწილად დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ უმკლავდება ის დეზინფორმაციას. დღევანდელი მასობრივი საინფორმაციო პლატფორმები ხშირად დეზინფორმაციის გავრცელების ადგილებად იქცევა. ალგორითმული სისტემები, რომლებიც მომხმარებლებს აწვდიან ინფორმაციას მათი ინტერესებისა და შეხედულებების საფუძველზე, ქმნიან „ექოკამერებს“, სადაც მომხმარებლები ხშირად იღებენ მხოლოდ მათ საყვარელ და დამკვიდრებულ ნარატივებს, რაც ზრდის პოლარიზაციას და სოციალურ დაპირისპირებას. შედეგად, საზოგადოების ნაწილი იზოლირებულია რეალურ ფაქტებზე დაფუძნებული ინფორმაციისგან და იქმნება „ინფორმაციული ბუშტი“, სადაც მნიშვნელოვნად იზრდება ცრუ ან გაზვიადებული ინფორმაციის ეფექტი. გარდა ამისა, დეზინფორმაციას ახასიათებს საზოგადოებრივი ნდობის ეროზია. როდესაც მოქალაქეებს ეჭვი ეპარებათ მთავრობაში, სასამართლო სისტემაში, არჩევნებში ან მედიაში, დემოკრატიული ინსტიტუტების ლეგიტიმურობა სუსტდება. ნდობის დაკარგვა ხელს უწყობს სოციალურ კონფლიქტს და ამცირებს ადამიანების ჩართულობას დემოკრატიულ პროცესებში. ბოლოდროინდელმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ზოგიერთ ადგილას, მაგალითად, შეერთებულ შტატებსა და საქართველოში, მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი არ არის მიდრეკილი დაიჯეროს, რომ არჩევნები სამართლიანად და დამოუკიდებლად ტარდება.

და ბოლოს, დეზინფორმაცია პირდაპირ ზიანს აყენებს საზოგადოებრივი განწყობის მრავალფეროვნებას და ამცირებს ღიაობას განსხვავებული მოსაზრებების მიმართ. ცრუ ინფორმაცია ხშირად იყენებს ემოციურ მახასიათებლებს, როგორიცაა შიში, წყენა და მტრობა, რაც ზიანს აყენებს საზოგადოებრივ დიალოგს და ზრდის ექსტრემისტულ განწყობებს. ეს ყველაფერი საბოლოოდ ხელს უშლის სამოქალაქო თანასწორობისა და საერთო მიზნების ჩამოყალიბებას. საერთო ჯამში, დეზინფორმაციის გავლენა დემოკრატიული ინსტიტუტების სისუსტეებს ამძაფრებს და რისკებს უქმნის მათ გრძელვადიან ფუნქციონირებას. ეს არა მხოლოდ ინფორმაციის ხარისხის პრობლემაა, არამედ სისტემური გამოწვევაც, რომელიც მის აღმოსაფხვრელად კომპლექსურ და ინტეგრირებულ მიდგომებს მოითხოვს. დეზინფორმაციის მზარდი გავლენის ფონზე, დემოკრატიული ინსტიტუტების მდგრადობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენად ეფექტურად შეუძლიათ სახელმწიფოებს, საერთაშორისო ორგანიზაციებსა და სამოქალაქო საზოგადოებას ინფორმაციის მანიპულირებასთან ბრძოლა. სხვადასხვა ქვეყანა ამ გამოწვევაზე რეაგირების სხვადასხვა სტრატეგიას იყენებს. ეს თავი მიზნად ისახავს საუკეთესო პრაქტიკის ხაზგასმას, რომელიც უკვე დანერგილია შეერთებულ შტატებში, ევროკავშირსა და საქართველოში, ადგილობრივი სპეციფიკის გათვალისწინებით. შეერთებული შტატების გამოცდილება ერთ-ერთი ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითია. 2016 წლის საპრეზიდენტო არჩევნების შემდეგ, რომელზეც გავლენა იქონია რუსული დეზინფორმაციული კამპანიების მტკიცებულებებმა, შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო სისტემატური რეაგირება. შეიქმნა „გლობალური ჩართულობის ცენტრი“ (GEC), სააგენტო, რომელიც მიზნად ისახავს უცხოელი აქტორების მიერ დეზინფორმაციის გავრცელების მონიტორინგს, ანალიზს და პრევენციას. ამას დაემატა შტატების მიერ ადგილობრივ დონეზე შექმნილი სწრაფი რეაგირების ჯგუფები, რომლებიც აქტიურად აწვდიან მოსახლეობას სანდო წყაროებზე დაფუძნებულ მასალებს ინფორმაციულ სივრცეში კრიზისების დროს. მიუხედავად იმისა, რომ ზოგიერთი მექანიზმი (მაგალითად, GEC) დროთა განმავლობაში არ გაძლიერებულა წინააღმდეგობების გამო, აშშ ამ მიმართულებით ერთ-ერთ ყველაზე ორგანიზებულ სახელმწიფოდ რჩება. ევროკავშირის მიდგომა უფრო კოლექტიური და კოორდინირებულია. 2018 წელს ევროკომისიამ წარმოადგინა „დეზინფორმაციასთან ბრძოლის ქცევის კოდექსი“, რომელიც მოიცავს სოციალური მედიის პლატფორმებისა და ონლაინ სარეკლამო სერვისების ვალდებულებებს. ამან შექმნა მექანიზმი, რომელიც ავალდებულებს კომპანიებს შეამცირონ ცრუ ინფორმაციის გავრცელების შესაძლებლობა, გაზარდონ გამჭვირვალობა და გააძლიერონ მომხმარებელთა დაცვა. გარდა ამისა, ევროკავშირში უკვე რამდენიმე წელია მოქმედებს „East StratCom Task Force“, რომელიც აქტიურად ავრცელებს ყოველკვირეულ ანგარიშებს რუსული პროპაგანდისა და დეზინფორმაციული კამპანიების შესახებ. სწორედ ამ პლატფორმის საფუძველზე შეიქმნა ცნობილი პორტალი EUvsDisinfo, რომელიც მუდმივად აანალიზებს და საჯაროდ ავრცელებს მონაცემებს დეზინფორმაციული ნარატივების შესახებ. ევროკავშირი ასევე შეიმუშავებს DISARM ჩარჩოს - ერთიან სტრატეგიას დეზინფორმაციის იდენტიფიცირებისა და რეაგირების ქმედებების კოორდინაციისთვის. საქართველოს გამოცდილება შედარებით ახალია, თუმცა ბოლო წლებში დეზინფორმაციის წინააღმდეგ ბრძოლაში მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა. სახელმწიფომ დაამტკიცა 2024-2027 წლების ინფორმაციული უსაფრთხოების სტრატეგია, რომლის ერთ-ერთი მთავარი მიზანია ქვეყნის დაცვა პროპაგანდისა და საინფორმაციო ომებისგან. სამოქალაქო სექტორიც აქტიურად მუშაობს ამ მიმართულებით. მაგალითად, მედიის განვითარების ფონდის ინიციატივა „მითების დეტექტორი“ ყოველდღიურად იკვლევს საქართველოს მედიასა და სოციალურ სივრცეში გავრცელებულ დეზინფორმაციულ მასალებს. ღია საზოგადოების ფონდის პროექტები ფოკუსირებულია მედიაგანათლებაზე, ახალგაზრდების ინფორმაციულ უნარებსა და კრიტიკული აზროვნების გაძლიერებაზე. საქართველო ასევე თანამშრომლობს საერთაშორისო პარტნიორებთან — როგორიცაა ევროპა-საქართველოს ინსტიტუტი და ჩატჰემ ჰაუსი — რათა უზრუნველყოს ადგილობრივი ჟურნალისტებისა და პოლიტიკის შემქმნელებისთვის ტრენინგები და ანალიტიკური ინსტრუმენტები დეზინფორმაციაზე რეაგირებისთვის.

ეს მაგალითები აჩვენებს, რომ დემოკრატიულმა სისტემებმა ერთდროულად სამ ფრონტზე უნდა იმუშაონ: სწრაფი რეაგირების მექანიზმები, განათლება და ცნობიერების ამაღლება და საერთაშორისო თანამშრომლობა. იმ კონტექსტში, სადაც დეზინფორმაციას საზღვრები არ აქვს და სწრაფად ეგუება ახალ ტექნოლოგიურ ფორმებს, მხოლოდ ეროვნული სტრატეგიები საკმარისი არ არის — საჭიროა გლობალური ერთიანობა და ადგილობრივად ადაპტირებული, მრავალდონიანი მიდგომა. დეზინფორმაცია არ არის მხოლოდ ტყუილის შემთხვევითი ან განზრახ გავრცელება - ეს არის ბევრად უფრო რთული, სტრუქტურირებული ძალისხმევა, რომელიც მიზნად ისახავს საზოგადოების ნდობის შერყევას, პოლიტიკური სისტემების დისკრედიტაციას და ინსტიტუციური საფუძვლების შესუსტებას. მისი გავლენა აშკარაა არა მხოლოდ წინასაარჩევნო პერიოდში, არამედ ყოველდღიურ საზოგადოებრივ ცხოვრებაშიც, რაც მას სისტემურ საფრთხედ აქცევს. დეზინფორმაციის პრობლემა განსაკუთრებით მწვავე გახდა ტექნოლოგიური განვითარების ფონზე, რაც მის გავრცელებას უფრო სწრაფს, უფრო ფართოდ გავრცელებულს და უფრო მზაკვრულს ხდის. ბოლო წლებში ხელოვნური ინტელექტის, დიდი მონაცემების და ღრმა ყალბი ტექნოლოგიების ინტეგრაციამ ფუნდამენტურად შეცვალა ინფორმაციული სივრცე. დღეს უკვე შესაძლებელია ისეთი ვიდეოების შექმნა, რომლებიც რეალობას იმდენად ზუსტად ასახავს, რომ მათი ვიზუალურად ამოცნობა პრაქტიკულად შეუძლებელია. ეს ტენდენცია არა მხოლოდ ზრდის ინფორმაციული მანიპულირების ხარისხს, არამედ წარმოშობს ე.წ. „სიმართლის ნიჰილიზმის“ საფრთხეს - მდგომარეობას, როდესაც მოქალაქეს აღარ შეუძლია ან არ ენდობა არცერთ წყაროს, რადგან მას აღარ აქვს ჭორისა და ფაქტის გარჩევის უნარი. ტექნოლოგიური პროგრესი ასევე მოქმედებს სოციალური მედიის ალგორითმებზე. ისეთი პლატფორმები, როგორიცაა Facebook, TikTok ან YouTube, ხშირად უპირატესობას ანიჭებენ კონტენტს, რომელიც იწვევს ემოციურ რეაქციას - სწორედ ეს ხდის დეზინფორმაციას ასე ეფექტურს. შედეგად, ცრუ ინფორმაცია ვირუსულად ვრცელდება, ფაქტებზე დაფუძნებული, სანდო ანალიზი კი შედარებით მცირე აუდიტორიას აღწევს. ეს ქმნის ნიადაგს ე.წ. „ინფორმაციული ბუშტებისთვის“, რომელშიც ადამიანები მხოლოდ იმ მოსაზრებებს იღებენ, რომლებიც შეესაბამება მათ საკუთარ შეხედულებებს და საჯარო სივრცის პლურალიზმი მთლიანად იკარგება. ამ კონტექსტში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მედიაწიგნიერება - საზოგადოებრივი განათლების ფორმა, რომელიც ადამიანებს აძლევს შესაძლებლობას, განასხვავონ სანდო ინფორმაცია ყალბისგან, გააანალიზონ ნარატივები და კრიტიკულად მიუდგენ მიღებულ შინაარსს. მედიაწიგნიერება არ არის მხოლოდ ტექნიკური კომპეტენცია; ის დემოკრატიის ფუნქციონირების საფუძველია. მხოლოდ საზოგადოებას, რომელიც აცნობიერებს თავის ინფორმაციულ უფლებებსა და ვალდებულებებს, შეუძლია გაუმკლავდეს დეზინფორმაციას გრძელვადიან პერსპექტივაში. იუნესკოს 2022 წლის ანგარიშის თანახმად, იმ ქვეყნებში, სადაც მედიაგანათლება ინტეგრირებულია სკოლებში, მოქალაქეების ინფორმაციული იმუნიტეტი მნიშვნელოვნად მაღალია. სწორედ ამიტომ, ბევრი ქვეყანა აქტიურად მუშაობს მედიაწიგნიერების ინტეგრირებაზე არა მხოლოდ განათლებაში, არამედ საჯარო პოლიტიკაშიც. საქართველოში მედიაწიგნიერებაც თანდათან უფრო მეტ ყურადღებას იპყრობს, თუმცა გამოწვევები ჯერ კიდევ დიდია. ქვეყანაში საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილი კვლავ ემოციურად რეაგირებს ინფორმაციაზე, რაც მას მანიპულირების მიმართ დაუცველს ხდის. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს წარმატებული ინიციატივები, როგორიცაა „მითების დეტექტორი“ ან „მედიის შემოწმება“, მათი გავრცელება შეზღუდულია და ბევრ შემთხვევაში არ აქვს სისტემატური მხარდაჭერა სახელმწიფო დონეზე. აუცილებელია, რომ მედიაწიგნიერება არა მხოლოდ არასამთავრობო სექტორის დღის წესრიგში, არამედ განათლების სამინისტროსა და სხვა საჯარო სტრუქტურების სტრატეგიულ პრიორიტეტად იქცეს. ჩვენ არაერთხელ აღვნიშნეთ, რომ დეზინფორმაცია, როგორც ფენომენი, არ არის სპონტანური ან შემთხვევითი ინფორმაცია - მას ხშირად აქვს კონკრეტული სტრუქტურა, მიზანი და ეფუძნება გარკვეულ კომუნიკაციურ ნარატივს. ნარატივები არის ფორმა, რომლითაც დეზინფორმაცია იმკვიდრებს ადგილს საზოგადოებრივ ცნობიერებაში. ეს ნარატივები, როგორც წესი, ორიენტირებულია ადამიანების შიშებზე, წარსულ ტრავმებზე, კულტურულ ან იდენტობასთან დაკავშირებულ მგრძნობიარე საკითხებზე და სწორედ ამიტომ ვრცელდება ისინი სწრაფად და ეფექტურია. ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული დეზინფორმაციული ნარატივი დაკავშირებულია ე.წ. „სუვერენიტეტის დაკარგვასთან“. ამ ნარატივის არსი იმაში მდგომარეობს, რომ გარკვეული პოლიტიკური გადაწყვეტილებები - იქნება ეს ევროკავშირში ინტეგრაცია, დასავლური სტანდარტების დანერგვა თუ უსაფრთხოების ალიანსებში ჩართვა - ართმევს ქვეყანას მმართველობის შესაძლებლობებს და ექვემდებარება მას „გარე ძალების გავლენის ქვეშ“. ამ გზით, საზოგადოებაში იქმნება უნდობლობა საერთაშორისო პარტნიორების მიმართ და სუსტდება ევროატლანტიკური ინტეგრაციის სურვილი. კიდევ ერთი გავრცელებული ნარატივი დაკავშირებულია „ტრადიციული ღირებულებების დაცვასთან“. დეზინფორმაციის ეს ტიპი ხშირად მიმართულია საზოგადოებაში იმ ჯგუფების წინააღმდეგ, რომლებსაც შეიძლება ჰქონდეთ განსხვავებული იდენტობა - იქნება ეს ეთნიკური, სექსუალური, რელიგიური თუ კულტურული უმცირესობები. ნარატივი იმეორებს იმ გზავნილს, რომ დასავლეთის ქვეყნები, ასეთი ჯგუფების უფლებების დაცვით, „ანადგურებენ ეროვნულ იდენტობას“, „გვახვევენ უცხო ცხოვრების წესს“ და „უცხოელებს უპირატესობას ანიჭებენ“. ასეთ კონტენტს ხშირად ავრცელებენ პრორუსული ჯგუფები, მათ შორის მედია საშუალებები, რაც რატომღაც ქმნის საზოგადოებრივ განწყობას უცხოელების შიშისა და „მტრის ხატის“ შენარჩუნების მიმართ. ამას ემატება შეთქმულების თეორიების ტალღა, რომელიც განსაკუთრებით აქტიური იყო COVID-19 პანდემიის დროს, იმ ნარატივით, რომ ვაქცინაცია არის მასობრივი კონტროლის მექანიზმი, იარაღი ჯანმრთელობის წინააღმდეგ ან გლობალური ელიტების მიერ დაგეგმილი შეთქმულება. ამ ნარატივებმა რეალური ზიანი მიაყენა ჯანდაცვის სისტემებს - ვაქცინაციის მაჩვენებლები შემცირდა, გაიზარდა უნდობლობა ექიმებისა და მეცნიერების მიმართ, რაც მხოლოდ ხელსაყრელ ფონს წარმოადგენდა დეზინფორმაციის არქიტექტურისთვის. ნარატივების ასეთი იდეოლოგიზაცია ქმნის ალტერნატიული „ინფორმაციული რეალობის“ საფრთხეს, სადაც ფაქტების არსებობა აღარ არის საკმარისი. საზოგადოება იკვებება ემოციური, ადვილად გასაგები და ხშირად დრამატიზებული ისტორიებით, რომლებიც ცვლის ან ჩრდილავს ობიექტურ ანალიზს. სწორედ ამ პროცესში დემოკრატია კარგავს საზოგადოებრივ მხარდაჭერას, ხოლო ინსტიტუტები კარგავენ ნდობას და ფუნქციურ ძალაუფლებას. საქართველოს საინფორმაციო გარემო ბოლო წლებში არაერთხელ გამხდარა დეზინფორმაციის ტალღების სამიზნე. როგორც საერთაშორისო ორგანიზაციები აღნიშნავენ, რუსულენოვანი და ადგილობრივი პლატფორმები აქტიურად იყენებენ სოციალურ ქსელებსა და გავლენიან მედია არხებს საზოგადოების მანიპულირებისთვის. დეზინფორმაცია საქართველოში ძირითადად ორი მიმართულებით ვრცელდება - დასავლური ინსტიტუტების დისკრედიტაციით და შიდა პოლიტიკური პოლარიზაციის გაღრმავებით. ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა ის არის, რომ ქვეყანაში ინფორმაციის გავრცელების სტანდარტი კვლავ ვერ აკმაყოფილებს კრიტიკული აზროვნებისა და ნდობაზე დაფუძნებული საზოგადოებრივი დიალოგისთვის აუცილებელ დემოკრატიულ მოთხოვნებს. ამ სიტუაციაში, საჯარო ინსტიტუტები ხშირად ვერ ახერხებენ დეზინფორმაციულ კამპანიებზე დროულად და ეფექტურად რეაგირებას. შედეგად, ბევრი მოქალაქე ეყრდნობა ემოციურად დატვირთულ წყაროებს, რომლებიც განზრახ ქმნიან ცრუ ნარატივებს. ამ პრობლემების მიუხედავად, ქვეყანაში არსებობს წარმატებული მაგალითები, რომლებიც შეიძლება სტრატეგიული ცვლილებების საფუძველი გახდეს. არასამთავრობო ორგანიზაციები, როგორიცაა მედიის განვითარების ფონდი და ISFED, ახორციელებენ მედიის მონიტორინგს, ავლენენ დეზინფორმაციულ შინაარსს და აწყობენ საგანმანათლებლო კამპანიებს. მაგალითად, „მითების დეტექტორი“ სისტემატურად აქვეყნებს ცრუ ან მანიპულირებული ინფორმაციის შემცველი მასალების ანალიზს. ეს პლატფორმა უკვე გახდა მნიშვნელოვანი რესურსი როგორც სტუდენტებისთვის, ასევე ჟურნალისტებისთვის. ასევე მნიშვნელოვანია საერთაშორისო პარტნიორების მონაწილეობა. ისეთი ორგანიზაციები, როგორიცაა ნატოს სტრატკომის ცენტრი ან ევროპული ფონდები, მხარს უჭერენ დეზინფორმაციის საფრთხეების შესახებ ცნობიერების ამაღლებას, აწყობენ ტრენინგებს ჟურნალისტებისთვის, ახალგაზრდებისთვის და საჯარო მოხელეებისთვის. თუმცა, ეს ძალისხმევა, მიუხედავად მათი წარმატებისა, მაინც ფრაგმენტულია და ვერ ქმნის ერთიან საინფორმაციო საპასუხო სტრუქტურის შექმნას. ქვეყანაში კიდევ ერთი სისტემური გამოწვევაა ის, რომ სამთავრობო სტრუქტურებს არ აქვთ დეზინფორმაციის წინააღმდეგ მკაფიო და საჯარო სტრატეგია. ბევრ შემთხვევაში, თავად პოლიტიკური ლიდერების განცხადებები აძლიერებს გაუგებრობას და საზოგადოებრივ პოლარიზაციას. შესაბამისად, აუცილებელია არა მხოლოდ არასამთავრობო სექტორის მუშაობის გააქტიურება, არამედ სახელმწიფოს მხრიდან პოლიტიკური ნების გამოვლენა, რათა დეზინფორმაცია აღიაროს, როგორც უსაფრთხოების საკითხი და არა მხოლოდ პოლიტიკური უხერხულობა. საქართველოს გამოცდილება ნათლად აჩვენებს, რომ ინფორმაციის სტაბილურობა სახელმწიფოს მდგრადობის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტია. დემოკრატიული განვითარება შეუძლებელია ინფორმაციის სანდოობაზე დაფუძნებული სისტემის გარეშე. ამის მისაღწევად აუცილებელია როგორც განათლების სისტემის გადახედვა, ასევე საჯარო ინსტიტუტების გაძლიერება მედიასთან კომუნიკაციისა და კრიზისებზე რეაგირების თვალსაზრისით. 

თანამედროვე სამყაროში დეზინფორმაციის პრობლემა ერთ-ერთი ყველაზე რთული და კომპლექსური გამოწვევაა, რომელიც პირდაპირ გავლენას ახდენს დემოკრატიის საფუძვლებსა და მისი ინსტიტუტების ფუნქციონირებაზე. ციფრული ტექნოლოგიების განვითარების შედეგად, ინფორმაციის მოპოვებისა და გავრცელების პროცესი გამარტივდა, თუმცა, ამას თან ახლდა საინფორმაციო სივრცის გაჯერება ცრუ, მიზანმიმართული და დესტრუქციული თავდასხმებით, რაც სერიოზულად აფერხებს საზოგადოებაში ნდობის დამყარებას. დეზინფორმაცია აღარ არის მხოლოდ პოლიტიკური ბრძოლის ინსტრუმენტი, ის წარმოადგენს სისტემურ საფრთხეს, რომელიც ძირს უთხრის როგორც ინსტიტუციურ სტაბილურობას, ასევე პირადი თავისუფლებებისა და უფლებების დაცვას. სტატიაში განხილული მაგალითების საფუძველზე, ცხადია, რომ დეზინფორმაცია მრავალი მიმართულებით მოქმედებს და განსაკუთრებით გამოხატულია არჩევნების, მედია საშუალებებისა და საზოგადოებაში მედია ატმოსფეროს ფუნქციონირების სფეროებში. არჩევნებში დეზინფორმაცია ქმნის ბრძოლას, რომელიც ხშირად არა მხოლოდ ერთი პარტიის ან კანდიდატის, არამედ მთელი დემოკრატიული პროცესის წინააღმდეგაა მიმართული. ამ ფენომენს აქვს პოლიტიკური მიზანი, რომელიც არ ეფუძნება დემოკრატიულ კონკურენციას, არამედ ცდილობს ინსტიტუციური ნდობის შელახვას და საარჩევნო სისტემის დისკრედიტაციას. სოციალურ მედიაში ყალბი ინფორმაცია ხშირად სწრაფად და ფართოდ ვრცელდება, რაც კიდევ უფრო ართულებს მის იდენტიფიცირებას და წინააღმდეგ ბრძოლას. მედია პლატფორმის ალგორითმები პრიორიტეტს ანიჭებენ ინფორმაციას, რომელიც ყველაზე მეტად იწვევს ემოციურ რეაქციებს, რაც ხშირად ემთხვევა დეზინფორმაციული თავდასხმების დროს. ამ სიტუაციაში საზოგადოების ნაწილი ე.წ. „ინფორმაციულ ბუშტში“ აღმოჩნდება, სადაც პირადი შეხედულებები ერთგვარ დადასტურების ციკლში იძირება და საზოგადოებრივი აზრის პლურალიზმი მცირდება. საქართველო განსაკუთრებით დაუცველია დეზინფორმაციასთან ბრძოლის მიმართ მისი გეოპოლიტიკური მდებარეობის, შიდა პოლიტიკური პოლარიზაციისა და არასრულყოფილი მედიაწიგნიერების გამო. განსაკუთრებით აქტუალურია რუსული გავლენის ინსტრუმენტების გამოყენება, რომლებიც მიზნად ისახავს ქვეყნის დემოკრატიული განვითარებისა და ევროპული ინტეგრაციის გზის შეფერხებას. არსებული გამოწვევების მიუხედავად, მნიშვნელოვანი პროგრესი იქნა მიღწეული სამოქალაქო საზოგადოებისა და დამოუკიდებელი მედიის სფეროში, სადაც წახალისებულია სამართლიანი და ღია დისკუსიები, რაც აუცილებელია ეროვნული მდგრადობისთვის. გრძელვადიან პერსპექტივაში, დეზინფორმაციასთან ბრძოლა მოითხოვს სისტემურ და მრავალმხრივ მიდგომას. მხოლოდ კანონმდებლობის გამკაცრება და ტექნოლოგიური კონტროლი საკმარისი არ იქნება. ეს ბრძოლა უნდა იყოს ინტეგრირებული განათლების სისტემაში, სადაც მედიაწიგნიერება, კრიტიკული აზროვნება და ინფორმაციის გადამოწმების უნარები ყველა მოქალაქის ძირითად კომპეტენციებად იქცევა. საზოგადოების ინფორმაციული მდგრადობა არა მხოლოდ ინდივიდუალური, არამედ კოლექტიური პასუხისმგებლობაა, რომელიც უზრუნველყოფს დემოკრატიის მდგრადობას. ასევე აუცილებელია, რომ სახელმწიფომ აქტიურად ჩაერთოს და შექმნას პოლიტიკა, რომელიც არა მხოლოდ აღიარებს დეზინფორმაციის საფრთხეს, არამედ პირდაპირ ებრძვის მას, ინკლუზიურად თანამშრომლობს სამოქალაქო სექტორთან და საერთაშორისო პარტნიორებთან. ეფექტური სტრატეგია უნდა მოიცავდეს არა მხოლოდ უკვე გავრცელებულ დეზინფორმაციაზე რეაგირებას, არამედ პრევენციულ ზომებს, ინფორმაციული უსაფრთხოების გაძლიერებას და საზოგადოებასთან კომუნიკაციის გაუმჯობესებას. დემოკრატიული პროცესების წარმატება და ინსტიტუციური მდგრადობა განუყოფელია ინფორმაციული გარემოს სანდოობისა და ღიაობისგან. მხოლოდ საზოგადოება, რომელიც აცნობიერებს ინფორმაციის მნიშვნელობას, კრიტიკულად არის მომზადებული და აღჭურვილია ინფორმირებული გადაწყვეტილებების მიღების უნარით, შეძლებს გაუმკლავდეს 21-ე საუკუნის ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს გამოწვევას - დეზინფორმაციას. მოკლედ, დეზინფორმაციასთან ბრძოლა არ არის მხოლოდ ტექნიკური ამოცანა ან დროებითი პოლიტიკური ბრძოლის ნაწილი. ის არის ღრმა, მრავალსაფეხურიანი და გრძელვადიანი პროცესის ნაწილი, რომელიც მოითხოვს ყველას - სახელმწიფოს, საზოგადოების, მედია ორგანიზაციების და თითოეული მოქალაქის - ერთიანობას. ამ ერთიანობის გარეშე, დემოკრატია და მისი ინსტიტუტები ვერ მიაღწევენ იმ წერტილს, სადაც დეზინფორმაციას აღარ ექნება შესაძლებლობა, დააზიანოს მათი საფუძვლები.